JEJIBAHAN
SOCA PIWUCAL BAHASA JAWA
RODAT BANYUMAS
TAUN PIWUCAL 2014/2015
Asma : Windari Esa Meigiza
Kelas : XI AP 3
No. Absen : 32
NIS : 13575
SMK NEGERI 1 PURBALINGGA
Jalan Mayjend. Soengkono 34
Telp. (0281) 891550 Fax. (0281) 895265
PURBALINGGA
PANGERTOSAN
Rodat inggih menika salah satunggaling
kesenian tradisi aliran Islam campuran saking seni musik, tarian, lan seni bela dhiri. Kesenian
menika majeng sesarengan kalih tradisi paringatan Maulid Nabi lan dinten-dinten
ageng Islam sanese antaranipun umat Muslim. Surasa pangestunipun inggih menika
waosan sholawat yaiku puji-pujian dhumateng Nabi Muhammad SAW.
Rodat asalipun saking tembung Irodat, salah
satunggaling sipat kawicaksanan Gusti Allah, tegesipun berkehendak. Tujuan dipunparingi
asma menika supados manungsa tansah caket kalih Gusti Allah. Wonten malih ingkang
ngendhika Rodat asalipun saking tembung raudah, taman Nabi dumunung ing Masjid
Nabawi, Madinnah.
Punika bilih wontenipun seni Rodat wiwit
saking taun 1970-an. Ing wekdal menika, wonten kiai (guru ngaji) saking wilayah
sanes ingkang manggon lan mulang Islam ing satunggaling dusun. Ing selinganipun
ajaran agama, kiai menika uga ngasto seni Rodat kangge santri sareng maringake welingan agama. Pencak silat dipunlebetake ing
kesenian menika ditujukake maringi bekel kangge santri, menawi santri sampun nggabung
ing masyarakat sanesipun utawa pindhah dusun , sampun nggadahi cekap ilmu agama
lan ilm pencak seni ingkang sae.
CARANIPUN DOLANAN
Rodat inggih menika kesenian kelompok ingkang
biasanipun dilakokake ing wayah ndalu, saking ba'da Isya ngantos wekdal Subuh.
Seg riyin, kesenian Rodat kathah tampil ing griyanipun tiyang-tiyang ingkang
hajatan, uga acara sanesipun ingkang didamel dening masyarakat.
Rodat dipunbagi dados tigo babagan, inggih
menika Plenggok (penari jaler), Mak inang (penari estri) lan pengadis (ingkang
nabuh alat musik).
Umumipun, kesenian menika dipunwiwiti kalih
waosan sholawat Nabi. Sesampunipun maos sholawat, badhe dilajengaken kalih
alunan iringan musik. Tari Radat diwiwiti kalih
penari ingkang saweg lenggah, selajengipun penari sesarengan
mantuk-mantukake sirah. Sesampunipun srokal ingkang dileksanakake dening
dalang, penari wiwit ngadeg lan damel setunggal
baris lurus. Posisi samparanipun penari kadhang mbikak, kadhang nutup. Menawi posisi
asto, kadhang ashor, kadhang uga sedheng.
Khususipun wujud pertunjukan kesenian Rodat
nggadahi 4 babak, babak kaping pisan inggih menika Rodat pambukaan ingkang nampilaken
penari jaler ingkang nglakokake gerakan silat sesarengan lan serempak. Dipunlajengaken
babak kaping kalih yaiku adeg-adegan tari ingkang nampilaken tari kaliyan
iringan lagu daerah utawi lagu tradisional Indonesia, tari menika biasanipun
dileksanakake dening penari pasangan. Rumiyin, adeg-adegan menika dibekta
dening tiyang jaler, nanging amargi perkembangan jaman ingkang gantos, fungsi
penari digantos dening tiyang estri. Selajengipun babak kaping tiga muncul adeg-adegan
kewan-kewanan, babak ingkang dados katresnan pirsawan, amargi ing babak kasebut¸
asring kedadosan adeg-adegan penari setengah sadar ingkang ndadosake penari
mboten kelingan piyambak minangka roh-roh percanten teksih njagi grup Rodat
menika. Kewan-kewan seni ingkang dipuntampilake antarane kebo, macan , lembu,
badhak lan wedhus. Babak kaping sekawan inggih menika munculipun Rodat wasana
ingkang surasane penari jaler nindakake gerakan seni bela dhiri kaliyan iringan
musik terbang lan jidor utawa tanjidor.
Musik ingkang digunakake ing kesenian Rodat
inggih menika sami kalih kesenian sholawatan utawa hadroh ingkang kathah
ditemukake ing rupi-rupi papan panggonan ing Indonesia ingkang nggadahi kuasa
Muslim. Penabuh instrumen migunakake musik saking swara tambourine utawa
terbang lan jidor. Sesanesipun menika wonten instrument unik ingkang didamel
saking klenting (kendhi banyu) ingkang nginggilpun dipuntutup kaliyan kulit lan
dasaripun bolong, supados muncul swara unik.
Penabuh Instrument Kasusun Saking 12 tiyang,
9 tiyang dados penabuh terbang ingkang kangge dados pengiring lagu, 2 tiyang dados penabuh jidor alit ingkang
kangge dados pemberi aba-aba ritme lan irama, lan 1 tiyang dados penabuh jidor
ageng ingkang sami kalih gong. Irama disarengaken kalih irama lagu lan gerak
tari.
PIRANTI / UBORAMPE
Musik ingkang kasusun saking peralatan ing
wangunipun sekawan genjring utawi tambourine ageng, kendhang, bass, kecrek lan
jidur utawi bedhung piyambak-piyambake wonten setunggal. Piranti prasaja kasebut
ditabuh kangge iringanipun lagu lan tari.
Tata busana ing dolanan rodat mboken punika
satunggaling kekedahan, wujud lan werna gumantung selera lan kemampuan
organisasi ingkang mangguh. Sandhangan Rodat umumipun kasusun saking :
- panutup sirah werna putih kados peci. Sadawaning pinggiran babagan inggil arah memanjang, wonten tambihan hiasan garis lan cuping-cuping werna kuning utawa ornamen sanese mituhu selera, kados sirah manuk.
- Kemeja putih panangan panjang, setengah jaket kalih hiasan belang kuning, Little sesarengan penyelundupan ngiwa lan nengen, dodo decorated cuping kuning, ing garis kalih kpanggih kangge mbentuk pojok madhep munggah. Klambi menika rusak njaba clono dowo.
- Celana putih kalih belang kuning ngiwa lan nengen, sarta ing sandhangané saking ngleksanani. Ba¬hannya gumantung ing kemampuan, biasanipun kain utawa soko technocrats teks ingkang sami.
- Pasangan saka putih kasut, ora sepatu utawi sanese.
- Sarung asta putih.
Sandhangan penabuh instrument, umumipun
mboten ditentukake, mituhu kemampuan ingkang wonten, mung dados seragam,
biasanipun migunakake kain batik ingkang kebungkus watara weteng, lan ngangge songkok
ireng.
CARA NGLESTANTUNAKEN
Saniki kesenian rodat sampun badhe klelep
amargi jarang sanget tampil. salerese, kesenian rodat rumiyin sampun nglampahi rikala
semana. Sairingipun wekdal, seni Rodat ilang amargi mboten wonten daya marang
werna-werna pagelaran seni liyane ingkang luwih modhern. Amargi menika, ing
kasunyatan, supados rodat dados tansah gesang ing kondisi apa waé, potion
ngirim bakal luwih modern. Begjanipun wonten film indie "Senyum
Lasminah" (SL), katuntun dening Bowo Leksono, supados seni rodat miwiti dipun
tampil malih. Film ingkang nggadahi penghargaan film terbaik 2 ing Festival
Video Edukasi (FVE) 2007 kangge kategori budhi pekerthi menika, nampilaken sosok
Sutar, pacare Lasminah, minangka penari rodat.
Supados kawontenane dados teras terjamin,
kedahe wonten partisipasi saking sedhoyo pihak. Wiwit saking pemerintah, swasta
lan warga masyarakat kalebet pribadi watara. Supados anak lan putu kita sedhoyo
mangertos babagan budaya rodat. Tentos, kesenian menika saged tetep gesang ing lingkungan
masyarakat dening peran saking sedoyo pihak. Tuladhanipun kalih cara ndamel sanggar-sanggar,
ngawontenaken macem-macem pertunjukan tradisional lan nepangaken kesenian Rodat
dhumateng masyarakat saniki langkung lomba, pameran, pertunujukan lan sanes-sanese.